«امید عاملی است که باعث می‌شود با وجود تمام تاریکی‌ها در راه‌تان، هنوز هم نور را بینید.» این‌‌ها را دزموند مپیلو توتو از رهبران جنبش ضد آپارتاید آفریقای جنوبی و برنده جایزه صلح نوبل درباره امید در کنشگری گفت. او در راه سخت کنش‌گری‌اش به امید باور داشت. واقعیت این است، در دنیایی که چالش‌ها و فشارها به طور مداوم بر زندگی ما تاثیر می‌گذارند، نیاز به امید به عنوان یکی از راهبردهای سلامت روان بیش از پیش احساس می‌شود. کنشگران به ویژه، به دلیل فعالیت‌های‌شان در جامعه با فشارهای زیادی مواجه هستند؛ از جمله نقدهای عمومی، تهدیدهای جسمی یا حقوقی، مخاطرات فیزیکی و فشارهای روانی. امید، به عنوان یک عامل مثبت بر سلامت روان، می‌تواند نقش مهمی در مواجهه با این چالش‌ها داشته باشد. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که امید نه تنها به افراد کمک می‌کند تا با استرس و اضطراب مواجه شوند، بلکه می‌تواند نیرویی محرک و مثبت برای انجام فعالیت‌ها و پیشبرد اهداف باشد.
در این گزارش، نگاهی به اهمیت امید در زندگی کنشگران خواهیم انداخت و چگونگی استفاده از آن به عنوان یک راهبرد سلامت روان را بررسی خواهیم کرد. با استفاده از مطالعات موردی، نشان می‌دهیم چگونه امید می‌تواند یک ابزار قدرتمند در مقابله با فشارهای ناشی از فعالیت‌های آن‌ها باشد.
تعریف و مفهوم امید و تاثیرش بر سلامت روان
هر چند که بی‌تردید امید تجربه‌ای شخصی است و تعریف آن می‌تواند چالش برانگیز باشد، اما ارزش و تاثیر مثبت آن بر زندگی آدم‌ها غیر قابل انکار و شناخته شده است. مردم اغلب در مورد امید حرف می‌زنند. اینکه چگونه عزم و اراده‌شان را محکم‌تر می‌کند و حتی در تاریک‌ترین لحظه‌های زندگی‌شان که دشواری به غایت رسیده و مشکل بدون راه حل به نظر می‌رسیده، امید حتی به اندازه کورسویی همراه‌شان بوده است.
امید، به تعریف به تعبیر انجمن روان‌شناسی آمریکا، انتظار مثبت نسبت به آینده است. این احساس فراتر از یک خواسته یا آرزوی ساده است؛ امید یک باور قوی به احتمال موفقیت و تحقق آنچه دل می‌خواهد است. این باور قوی اغلب موجب می‌شود فرد به پیگیری هدف‌های خود با انگیزه بیشتری ادامه دهد.
پژوهش‌ها نشان داده‌اند که امید با سلامت روان ارتباط دارد. افراد با امید بیشتر، با استرس، اضطراب و افسردگی بهتر مقابله می‌کنند و به طور کلی، با نگاهی مثبت به دنبال خوبی‌های زندگی می‌گردند. همچنین، وجود امید می‌تواند به افراد کمک کند تا با چالش‌های زندگی با تعهد بیشتری مواجه شوند و آن‌ها را به راهی برای رشد و پیشرفت تبدیل کنند.
امید و تعامل آن با فعالیت‌های کنشگری مدنی
فعالیت‌های کنشگری را می‌توان یکی از پویاترین و پرجنب‌وجوش‌ترین بخش‌های جامعه مدرن دانست. اما در پشت پرده‌ی این دستاوردهای برجسته، کنشگرانی هستند با استرس‌ها و بعضا فشارهای غیرقابل تصور. در این شرایط امید برای کنشگران، یک نیروی محرک است. امید می‌تواند به آن‌ها انگیزه دهد تا به فعالیت‌های‌شان ادامه دهند، حتی زمانی که مسیر پیش رو ناامید کننده به نظر می‌رسد. باور به تغییر مثبت آتی و اینکه فعالیت‌ها تاثیر گذار خواهند بود، باعث می‌شود که کنشگران با پشت‌کار بیشتری ادامه دهند. مادو بارلو، نویسنده و کنشگر کانادایی درباره امیدواری در فعالیت‌های دراز مدت کنشگری می‌گوید: «شما ممکن است در هر پیکاری پیروز نشوید، اما در حال ساختن یک جنبش هستید. درک این موضوع که در حال ساختن چیزی فراتر از خودتان، فراتر از این موضوع یا کارزاری خاص هستید، کمک می‌کند تا شما ادامه دهید.»
امید در کنشگری باور به این است که تلاش و جنگیدن بشر برای یک هدف خاص اهمیت دارد، حتی با وجود اینکه آینده پیش بینی نشده و ممکن است طبق خواسته‌ها و آرزوهای آن‌ها تغییر نکند. امید، این آگاهی است که همه، چه جوان و چه پیر می‌توانند نقش مهمی در تغییر مسائلی که در تضاد با باورهای سیاسی اجتماعی و یا روش تفکر و زندگی آن‌هاست داشته باشند.
مصاحبه‌ها و مطالعات موردی: کنشگران مدنی و نیرویی به نام امید
کریس اسوین‌بنک، کنشگر ضد تبعیض نژادی و جنگ ویتنام
امید در کنشگری دراز مدت: من هرگز ناامید نمی شوم، نبرد همیشه ادامه داشت. این مثل یک شغل تمام وقت بود. در آن روزها، یک هفته یا تقریباً روزی نبود که ما کاری انجام نمی دادیم. این واقعاً یک علاقه بود. من دنبال پوشش رسانه‌ای نبودم، من دنبال شناخته شدن (فعالیت‌های‌مان) بودم تا مردم به فکر بیافتند. فکر می‌کنم هدف ما اصلاح وضعیت موجود بود. حالا و پس از سال‌ها تغییری اتفاق افتاده، درست است نه؟ جنگ ویتنام به این دلیل ادامه نیافت که اعتراض‌ها بالا گرفت، نه فقط در اینجا (آمریکا) بلکه در سراسر جهان. مردم سرزمین‌های بومی آمریکا حقوقی به دست آورده‌اند.
راشنا فاروخ، کنشگر ضد تبعیض نژادی در استرالیا
امید در قدم‌های کوچک‌تر: صادقانه بگویم همیشه امیدوار هستم. واقعا حفظ امید برایم سخت نیست. به این دلیل که می توانم ببینم همیشه تغییراتی در حال رخ دادن است، تغییراتی مثبت. البته مواقعی وجود دارد که ما یک قدم واقعا بزرگ به عقب برمی‌داریم، و همین حالا نمونه‌های بسیاری از آن وجود دارد که در حال رخ دادن است. اما فکر می‌کنم علیرغم وقوع این جهش‌های رو به عقب، همیشه افرادی در جامعه ما هستند که به جلو می‌روند و کارهای واقعا خلاقانه و جذابی انجام می‌دهند؛ که واقعاً مرا تحت تأثیر قرار می‌دهند.
مهم است که بفهمیم تنها افرادی که تغییر ایجاد می‌کنند آنهایی نیستند که به عنوان سیاستمدار در کرسی‌های انتخاباتی شرکت می‌کنند و نامزد و پیروز می‌شوند. به نظر من حتی کوچک‌ترین کارهایی که مردم انجام می‌دهند، یک گام بزرگ به جلو است. من واقعاً دوست دارم چیزهای کوچکتری که در اطرافم اتفاق می‌افتد را ببینم و قدردان‌شان باشم. فکر می‌کنم اگر شما هم این کار را انجام دهید، حفظ امید واقعا بسیار آسان‌تر می‌شود.
استف کاکس، فعال محیط زیست
امید در کنشگری گروهی: فکر می‌کنم حفظ امید کار بسیار دشواری است. اغلب وقتی در یک گروه هستید، به نوعی برای حفظ امید و این احساس که کمپین موفق خواهد بود سرمایه‌گذاری می‌کنید، که منطقی هم هست. اگر شروع کردید به گفتن چیزهایی مانند این کمپین حتی قبل از شروع شکست خورده است و چه فایده ای دارد، که دیگر چرا هر یک از ما اینجا هستیم و هیچ کس به کمپین شما ادامه نمی‌دهد.
البته فکر نمی‌کنم نگاه انتقادی چیز بدی باشد. اتفاقا ضروری است، اما در کمپین‌ها همه چیز طبق برنامه پیش نمی‌رود. کنار آمدن با روشی که گروه و کمپین در پیش می‌گیرد و در برخی زمینه‌ها موفق بوده اما در برخی دیگر ناموفق، یا اینکه نتایج واقعاً غیرمنتظره‌ای داشته یا حتی نتایجش کاملا نامحسوس بوده، دشوار است. شما در آن لحظه فکر می‌کنید اما ما همه کارها را درست انجام دادیم چرا باز به هدف اصلی نرسیدیم؟ برای کنشگران مشخص نیست که نتیجه آن همه کار کجا رفته است. اغلب اثرات کنشگری بلافاصله آشکار نمی‌شود. همین ممکن است باعث گسست در کار گروهی شود؛ وقتی کنشگران حین صحبت با دیگران و در گروه امیدوارند، اما بعد به طور خصوصی و در تنهایی به شک و سردرگمی دچار می‌شوند.
یک نقل قول از گرامشی درباره امید این است: «بدبینی به عقل مهم است و خوش بینی به اراده». فکر می‌کنم این واقعاً در ذهن من طنین‌انداز است که امید بدون نگاه انتقادی حفظ نمی‌شود. امیدی که بدترین نتایج ممکن را در نظر بگیرد، اما همچنان واقعی و به طور مستقل از بدترین نتیجه ممکن، هنوز هم شما را توانا و قادر به کنشگری نگه دارد.
تکنیک‌ها و روش‌های استفاده از امید در مواجهه با فشارهای ناشی از فعالیت‌های کنشگری: امیدواری را تمرین کنید
حال بیایید تصور کنیم: چگونه می‌توانیم وقتی که تمام دنیا به نظر می‌رسد علیه ماست، امیدوار بمانیم؟ در اینجا به چند روش برای تمرین امید به ویژه در شرایط سخت اشاره شده است.
تصویرسازی موفقیت: یکی از روش‌هایی که اکتیویست‌ها می‌توانند برای افزایش امید در خود استفاده کنند، تصور موفقیت در فعالیت‌های‌شان است. این تجسم می‌تواند به آن‌ها کمک کند تا به روش‌ها و استراتژی‌هایی بیاندیشند که به آن‌ها در دست‌یابی به اهداف‌شان کمک می‌کند. وقتی با چالش‌های بزرگ مواجه می‌شوید، لحظاتی را صرف مدیتیشن و تصویرسازی موفقیت و یافتن راه‌حل‌ها کنید.
یادداشت برداری از موفقیت‌ها: هر روز یک یادداشت کوتاه از پیشرفت‌های‌تان در فعالیت‌های کنش‌گری‌تان بنویسید، حتی اگر خیلی کوچک باشند. این به شما کمک می‌کند تا همیشه به خود یادآوری کنید که چقدر پیشرفت کرده‌اید.
خواندن و گوش دادن به داستان موفقیت دیگران: داستان‌ها و تجربیات دیگران می‌تواند منبعی از الهام و امیدواری باشد. سعی کنید درباره دیگر کنشگران و دستاوردهای‌شان بخوانید. وقتی با مشکلی روبه‌رو هستید یا ناامیدی به سراغ‌تان آمده، از دیگر کنشگرها درباره تجربه مشابهشان بپرسید و مسیر موفقیت‌شان را به یاد داشته باشید.
تمرین‌های تفکر مثبت، در مکان های غیر منتظره به دنبال امید بگردید: آیا تا به حال بدون اینکه انتظارش را داشته باشید به طور غیر منتظره و ناگهانی به احساس امیدواری رسیده‌اید؟ مثلا در پارک دو نفر را ببینید که می‌خندند وهمدیگر را در آغوش می‌کشند و ناگهان با دیدن همین صحنه احساس خوبی دارید. به اطراف‌تان بهتر نگاه کنید. امید در زمین بازی، در کافه ها، کتاب‌هایی که می‌خوانیم، در صدای دوستان‌مان و در کلمات محبت‌آمیز خوانواده‌مان است. امروز یک چالش ایجاد کنید که امید را در روتین روزانه خود پیدا کنید. به اطراف‌تان بیش از پیش توجه و سعی کنید چیزهای هرچند کوچکی که حال‌تان را بهتر می‌کنند را پیدا کنید.
امید، کلیدی به سوی موفقیت در فعالیت‌های کنشگری
در عصری که چالش‌ها و فشارهای مختلفی بر روی کنشگران و اکتیویست‌ها وارد می‌شود، نقش امید برای حفظ انرژی، توانایی و تمرکز آن‌ها بسیار حیاتی است. امید، نه تنها به عنوان یک احساس گذرا، بلکه به عنوان یک نیروی محرکه و پایدار در مقابله با موانع، می‌تواند کنشگران را به پیش ببرد. همچنین، امید، بستری است برای ایجاد تغییرات مثبت و دائمی در جامعه. با استفاده از تکنیک‌ها و روش‌هایی مانند تصویرسازی موفقیت، یادداشت‌برداری از پیشرفت‌ها، و تمرین تفکر مثبت، اکتیویست‌ها می‌توانند امیدواری خود را تقویت و حفظ کنند. اما نباید فراموش کرد که در برخی موارد، به ویژه زمانی که فشارها و چالش‌ها افزایش می‌یابد، استفاده از خدمات مشاورین حرفه‌ای، درمانگران یا متخصصان می‌تواند به کنشگران کمک کند تا با دیدگاهی جدید و تخصصی به موضوع نگاه کنند و راه‌حل‌های مناسب‌تری بیابند. با ایمان به امکان تغییر، باور به قدرت انسان و با استفاده از مشاوره حرفه‌ای، می‌توان از میانه‌های سختی‌ها به سوی آفرینش یک جامعه بهتر پیش برد.
