کنش سلامت- «آزارگران سایبری می‌توانند پشت نقابی آنلاین پنهان شوند و بدون نیاز به دسترسی فیزیکی، آسیب‌هایی فرای تصور ما به قربانیان‌شان وارد کنند.» این‌ها را آنا ماریا چاوز کنشگر و محقق آمریکایی-مکزیکی درباره قلدری مجازی و سایبربولینگ بر زبان آورد. آنا از مشکلی حرف می‌زد، که در عصر ارتباطات و شبکه‌های اجتماعی، گریبان بسیاری از جمله کنشگران مدنی را گرفته است و چالش‌های متفاوتی را پیش روی‌شان قرار داده. واقعیت این است که اگرچه فضای آنلاین و دسترسی سریع به مخاطب، دنیای کنشگری را دگرگون کرده و فرصت‌های بی‌شماری برای ایجاد تغییر به کنشگران داده، اما جنبه‌های تاریکی هم در آن وجود دارد. آزار و اذیت آنلاین و قلدری مجازی و تاثیر مخربش بر سلامت روان کنشگران موضوعی مهم در کنشگری مدنی در دنیای دیجیتال است. این معضل نه تنها می‌تواند منجر به اختلال در سلامت روان افراد می شود بلکه در مواردی باعث آسیب فیزیکی هم می‌شود. در این مقاله جنبه‌های مختلف این چالش را بررسی می‌کنیم؛ از درک این پدیده و تاثیرش بر سلامت روان کنشگران مدنی تا راهبردهای مقابله، تاب آوری و جستجوی حمایت از سوی کنشگران.
آزار و اذیت آنلاین و سایبر بولینگ یعنی چه؟
آزار و اذیت آنلاین و قلدری مجازی شامل استفاده از پلتفرم‌های دیجیتالی مانند شبکه‌های اجتماعی، ایمیل یا پیامک است برای ارعاب، حمله، تحقیر یا تهدید افراد یا گروه‌ها. برخلاف اشکال سنتی قلدری، آزار و اذیت آنلاین می تواند در هر زمانی رخ دهد و بدون توجه به موقعیت فیزیکی، آزارگران به اهداف خود برسند. مرکز پیشگیری از بولی یا قلدری PACER، زورگویی سایبری را به عنوان «آسیب عمدی، مکرر، تهاجمی و منفی به فرد با استفاده از رایانه، تلفن همراه و سایر وسایل الکترونیکی» تعریف می‌کند.
آزار و اذیت آنلاین انواع مختلفی دارد و شامل طیف رفتارهایی گسترده از جمله ترول کردن، کنش عمدی آنلاین برای تحریک یا ایجاد ناراحتی برای دیگران، داکسینگ یا انتشار عمومی اطلاعات خصوصی، فلیمینگ یا شعله کشیدن، ارسال نظرات مخالف با نیت قبلی، سایبر استالکینگ، آزار و اذیت مداوم و نظارت اطلاعاتی می‌شود. مرکز تحقیقات پیو گزارش می دهد که 41 درصد از بزرگسالان آمریکایی آزار و اذیت آنلاین را تجربه کرده اند، که بیانگر گستردگی آن است. اما چرا کنشگران بیشتر در معرض قلدری مجازی قرار می‌گیرند؟
کنشگران مدنی به دلیل قابلیت دیده شدن عمومی و البته مواضع متفاوت و جنجالی‌شان برای ایجاد تغییر، بیشتر در معرض این حملات قرار دارند. ماهیت فعالیت‌های کنشگران اغلب چالش‌هایی برای ساختارهای قدرت موجود یا هنجارهای ناعادلانه اجتماعی به همراه دارد، که همین می‌تواند باعث ایجاد پاسخ‌هایی تهاجمی یا همان حمله‌های سایبری شود. این حملات اغلب برای ساکت کردن کنشگران منتقد سامان‌دهی می‌شوند. یکی از تفاوت‌های کلیدی بین آزار و اذیت آنلاین و قلدری سنتی، پتانسیل ناشناس ماندن آنلاین است. همین می‌تواند افراد را تشویق کند تا به شیوه‌هایی عمل کنند که ممکن است در یک فضای حقیقی و رو در رو، آن را انجام ندهند. علاوه بر این، ماهیت آزار و اذیت دیجیتالی به این معنی است که می تواند سریعتر گسترش یابد، به مخاطبان بیشتری برسد و تاثیرش را تقویت کند.
تاثیر آزار و اذیت آنلاین بر سلامت روان کنشگران مدنی
تاثیر آزار و اذیت آنلاین و قلدری مجازی بر سلامت روان کنشگران عمیق و چندبعدی است. مشارکت در شبکه‌های اجتماعی به ویژه برای ایجاد تغییر در جامعه، می‌تواند منجر به افزایش فشار روانی شود. این امر به ویژه درباره کنشگرانی صادق است که در جنبش‌هایی اجتماعی فعال‌اند که پیش‌زمینه‌ای مرتبط با آن فعالیت دارند. به عنوان مثال، یک مطالعه نشان داد که اگرچه مشارکت بیشتر کنشگران در پست‌های شبکه‌های اجتماعی در جنبش Black Lives Matter با بروز علایم بیشتر سلامت روان مرتبط بود، برای شرکت‌کنندگانی که خود را اقلیت نژادی می‌دانستند این امر شدیدتر بود .
زنان مدافع حقوق بشر و سازمان‌های زنان هم با چالش‌هایی مشابه مواجه هستند. کمپین‌های آنلاین علیه آنها اغلب شامل آزار و اذیت، ارعاب، افترا، تهدید از جمله تهدید به خشونت جنسی است. این حملات نه تنها از نظر روانی آسیب‌رسان هستند، بلکه حتی به دنیای واقعی هم سرایت می‌کنند و امنیت فیزیکی و معیشت این کنشگران را تحت تأثیر قرار می‌دهند. در برخی موارد، تهدیدها منجر به حملات فیزیکی و حتی قتل هم شده است، مانند گوری لانکش، روزنامه‌نگار زن هندی، که حملات گسترده آنلاین به قتلش منجر شد. یک مطالعه جهانی از زنان روزنامه‌نگار در 125 کشور هم نشان داد که 73 درصد آنها خشونت آنلاین را تجربه کرده‌اند و تهدیدها به خشونت فیزیکی و جنسی معضلی رایج است. این خشونت آنلاین اغلب به دنیای آفلاین هم کشیده می‌شود و نه تنها روزنامه نگاران بلکه نزدیکان آنها را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد. تاثیر روانی این حملات چنان قابل توجه است که بسیاری از قربانیان برای درمان به کمک یک متخصص نیاز دارند.
شناخت علایم فشار روانی پس از آزار و اذیت آنلاین
شناسایی نشانه‌های فشار بر سلامت روان پس از آزار و اذیت آنلاین هم برای خود کنشگران و هم شبکه حمایتی آنها، امری حیاتی است. به عنوان مثال، فرسودگی کنشگران، که با احساس فشار و ناامیدی زیاد بروز می‌کند، در اشکال مختلف علایم روانی و عاطفی ظاهر می‌شود. حال بررسی می‌کنیم که این علایم چه هستند؟
کسالت: یک علامت رایج احساس خستگی یا فرسودگی غیرعادی است که می‌تواند به عنوان خللی در مشارکت یا لذت بردن از فعالیت‌های عادی زندگی ظاهر شود.
استرس عاطفی: می‌تواند شامل احساس ناتوانی، ناامیدی، خشم، ناراحتی و گناه در مورد ناتوانی فرد در ایجاد تغییرات اجتماعی باشد.
علایم جسمی: این علایم ممکن است شامل سردرد، درد معده و سایر مشکلات جسمی مرتبط با استرس باشد.
تغییرات در رفتار: این ممکن است شامل کناره‌گیری از تعاملات اجتماعی، تغییر در الگوهای خوراک و خواب، یا کاهش علاقه به فعالیت‌هایی باشد که قبلاً لذت‌بخش بوده‌اند.
رسیدگی به نشانه‌ها: هنگامی که این نشانه‌ها مشاهده می‌شوند، مهم است که به طور فعال به آنها رسیدگی شود. این ممکن است شامل جستجو برای حمایت سلامت روان، دوری موقت از فضای مجازی، استراحت موقت از انجام فعالیت‌ها، یا ایجاد یک شبکه حمایتی از افرادی با علایق مشابه باشد. برای فعالانی که این علایم را تجربه می‌کنند، مهم است که مراقبت از خودشان را در اولویت قرار دهند و کمک حرفه‌ای دریافت کنند.
برای فعالیت درازمدت با وجود آزار و اذیت آنلاین چه باید کرد؟
کنشگران مدنی می‌توانند از راهکارهای مختلفی برای مقابله با استرس و تاب‌آوری استفاده کنند. این استراتژی‌ها به حفظ سلامت روان و فعالیت بلندمدت‌شان کمک می‌کند. با به کارگیری برخی از استراتژی‌ها، کنشگران با حفظ سلامت‌شان، کار ارزشمند خود را با انرژی و دیدگاه تازه ادامه می‌دهند. در این‌جا چند راهکار پیشنهاد می‌شود.
ایجاد یک برنامه خودمراقبتی: مراقبت از خود برای کنشگران حیاتی است. خودمراقبتی شامل درک و رسیدگی به نیازهای فردی است، مثل خواب کافی، تغذیه مناسب، اهمیت به سلامت جسم و ورزش. برای خودمراقبتی مشارکت در فعالیت‌هایی که باعث آرامش و خوشحالی می‌شوند مهم است، مانند گذراندن وقت در طبیعت یا دنبال کردن سرگرمی‌ها. به یاد داشته باشید که مراقبت از خود نباید به عنوان یک بار اضافی احساس شود، بلکه بخشی جدایی ناپذیر از زندگی روزمره است.
تعادل بین فعالیت و زندگی شخصی: حفظ تعادل بین فعالیت و زندگی شخصی کلیدی است، مثل تعیین مرزها، نه گفتن به تعهدات بیش از حد و حفظ زمان برای روابط و علایق شخصی‌مان. بسیار مهم است که بدانیم تغییر سیستماتیک فرآیندی تدریجی و مدیریت انرژی و منابع فرد برای مشارکت درازمدت ضروری است.
حمایت گروهی و عضویت در انجمن‌ها: ساختن و ارزش گذاری و ارتباط قوی با گروهی از کنشگران بسیار مهم است. کنشگران باید با همکارانشان در ارتباط باشند و به پیوستن یا تشکیل گروه‌های حمایتی فکر کنند. تجارب و درک مشترک در این گروه‌ها می‌تواند حمایت عاطفی و توصیه‌های عملی را فراهم کند.
مدیریت تروما و اضطراب: درک و مدیریت تروما و اضطراب برای کنشگران لازم است. آنها باید از علایم تروما آگاه باشند و در صورت نیاز کمک حرفه‌ای را در نظر بگیرند. تکنیک‌هایی مانند ذهن آگاهی، مدیتیشن و یوگا می‌توانند در مدیریت اضطراب مفید باشند.
پرورش تاب آوری: تاب آوری را می توان با شیوه‌های مختلف پرورش داد؛ مثل تقویت هویت و هدف، یادآوری دلایل اصلی برای کنشگری و چالش‌های گذشته و گذر از آنها. ایجاد تاب‌آوری ترکیبی از خودآگاهی، مراقبت از خود و حمایت جامعه است.
بازتاب و پردازش عاطفی: بازتاب منظم تجربیات و احساسات ضروری است. نوشتن دفتر خاطرات، کارهای هنری و سایر راه‌های خلاقانه می‌توانند راه‌هایی برای پردازش احساسی فراهم کنند. این به درک و ادغام تجربیات و انعطاف پذیری عاطفی کمک می‌کند.
آزار و اذیت آنلاین و قلدری سایبری، نیازمند اقدام جمعی
فرایند رسیدگی به آزار و اذیت آنلاین و قلدری مجازی، به ویژه برای کنشگران پیچیده و چند وجهی است. دنیای دیجیتال، با وجود همه چالش‌هایش، فرصت‌های منحصر به فردی برای حمایت و تغییر ارایه می‌دهد. جنبش‌هایی مانند #MeToo نشان دادند که چگونه می‌توان از پلتفرم‌های آنلاین برای تاثیرگذاری و همبستگی جهانی استفاده و ثابت کرد که صدای جمعی می‌تواند منجر به تغییرات مهم اجتماعی شود. روشن است که مبارزه با آزار و اذیت آنلاین نیازمند تلاش مشترک افراد، جوامع و سیستم‌های قانونی است. در حالی که تاب‌آوری شخصی و راهبردهای مقابله‌ای حیاتی هستند، اما کنشگران باید توسط سیستم‌های حمایتی جامعه هم پشتیبانی شوند.
