در دوره‌ای که زندگی ما با گجت‌ها، وسایل الکتریکی هوشمند و اینترنت به طور فزاینده‌ای در هم تنیده شده، درک و حفظ سلامت دیجیتال (Digital Wellness) مهم است. این موضوع به خصوص برای کنشگران مدنی اهمیت دارد که اغلب برای فعالیت‌هایشان به پلتفرم‌های دیجیتال وابسته هستند. اما سلامت دیجیتال یعنی چه و چرا مفهومی حیاتی برای کنشگران مدنی است؟
در این گزارش «کنش سلامت» به اصول سلامت دیجیتال برای کنشگران مدنی می‌پردازد و نکاتی عملی برای حفظ آن ارائه می‌دهد.
سلامت دیجیتال چیست؟
سلامت دیجیتال یا بهزیستی دیجیتال، رویکردی متعادل و آگاهانه برای استفاده از فناوری است. این مفهوم بر اهمیت حفظ یک رابطه سالم با دستگاه‌های دیجیتال و پلتفرم‌های آنلاین توسط افراد تاکید میکند؛ یعنی افراد با استفاده آگاهانه از فناوری، درباره تاثیرعادت‌های دیجیتالی بر سلامت جسم و روان‌شان هشیار هستند. سلامت دیجیتال بخصوص برای کنشگران مدنی که اغلب خود را در خطوط مقدم نبردهای دیجیتال می‌بینند، اهمیت ویژه‌ای دارد.
در زندگی مدرن امروزی پلتفرم‌های دیجیتال به ابزارهایی ضروری برای کنشگران تبدیل شده‌اند. این پلتفرم‌ها وسیله‌ای قدرتمند در دست کنشگران هستند برای سازماندهی، شبکه‌سازی، پیش‌برد فعالیت‌های مدنی و افزایش آگاهی در مورد موضوعات مختلف. علاوه براین توانایی اتصال به مخاطبان وسیع، بسیج حمایت آنها و انتشار سریع اطلاعات مزیتی قابل توجه است که پلتفرم‌های دیجیتال فراهم می‌آورند.
با این حال این اتصال مداوم میتواند جنبه منفی هم داشته باشد و تنها بهره‌وری مهم نیست، بلکه موضوع سلامت روان آنها و کنشگری موثر هم هست. مطالعات نشان داده که استفاده بیش از حد از وسایل هوشمند و دیجیتالی میتواند منجر به افزایش اضطراب و افسردگی شود. ژورنال تحقیقات اینترنتی پزشکی در سال 2020 مطالعه‌ای منتشر کرد که در آن بین استفاده زیاد از شبکه‌های اجتماعی و افسردگی در میان بزرگسالان ارتباط معنی‌داری وجود داشت. مرکز تحقیقات پیو هم در یک پژوهش نشان داد که حدود 37 درصد از کاربران شبکه‌های اجتماعی از پست‌ها و بحث‌های سیاسی احساس فرسودگی می‌کنند. حال کنشگرانی را تصور کنید که نه تنها باید با استفاده از شبکه‌های اجتماعی به طور مداوم صدای‌شان را به دیگران برسانند، بلکه اغلب در انبوه بحث‌های سیاسی و اجتماعی هستند و در معرض خطر شدیدتر تجربه این فرسودگی. درواقع ماهیت سریع و همیشه در دسترس بودن فعالیت‌های دیجیتالی میتواند منجر به خستگی ذهنی، استرس، و فرسودگی طولانی‌مدت در کنشگران شود و همین اهمیت درک سلامت دیجیتال را برای آنها ضروری میکند.
تاثیر سرریز شدن داده‌های دیجیتال بر سلامت روان
سرریز دیجیتالی شرایطی است ناشی از استفاده بیش از حد و بسیار از دستگاه‌های دیجیتالی، که در نهایت منجر به طیف وسیعی از مشکلات سلامت روان می‌شود. سرریز دیجیتال با علائمی مانند اضطراب، کاهش تمرکز، اختلال خواب و حتی فرسودگی شغلی مشخص می‌شود. این پدیده زمانی اتفاق می‌افتد که مغز با اطلاعات بیشتری نسبت به آنچه که میتواند به طور مؤثر پردازش کند غرق می‌شود. درگیر شدن مداوم با چندین پلتفرم دیجیتالی میتواند مغز را در حالت هوشیاری بیش از حد قرار دهد و بر وضوح ذهنی تأثیر بگذارد و حتی پس از قطع ارتباط با این دستگاه‌ها به وضعیت استرس مزمن بی‌انجامد. کنشگران که اغلب برای سازماندهی و انتشار پیام خود به شدت به پلتفرم‌های دیجیتال متکی هستند، اغلب با سرریز دیجیتالی مواجه هستند. ماهیت کار آنها، که اغلب شامل درگیر شدن با محتوای دارای بار احساسی و نیاز به حضور دایمی آنلاین است، می تواند استرس و مشکلات سلامت روان را تشدید کند. این تعامل دایمی دیجیتال بدون وقفه‌های کافی می تواند منجر به علایم فرسودگی شغلی شود، مانند احساس خستگی، افزایش فاصله ذهنی از فعالیت آنها، بدبینی، و کاهش احساس کارآمدی شخصی. گاهی این مشکل می تواند کمتر و تدریجی باشد که تشخیصش را دشوار میکند، تا زمانی که به طور قابل توجهی بر سلامت کنشگران تأثیر بگذارد. تاثیرات کلیدی بر کنشگران میتواند اینها باشد:
افزایش اضطراب: کنشگرانی که اغلب با محتوای بار عاطفی درگیر می شوند، می توانند سطوح بالایی از استرس را تجربه کنند. جریان مداوم اطلاعات و فوریت ارتباطات دیجیتال می تواند این احساسات را تقویت کند.
کاهش بهره وری و اثربخشی: «مجله روانشناسی کاربردی» یافته هایی را منتشر کرد که نشان می دهد انجام چند کار با دستگاه های دیجیتال منجر به کاهش بهره وری می شود. برای کنشگران، این می تواند به معنای حمایت کمتر موثر و کاهش ظرفیت برای ایجاد تغییر باشد.
فرسودگی عاطفی: درگیر شدن با مسائل اجتماعی و سیاسی می تواند از نظر عاطفی تخلیه شود. همانطور که در مطالعه ای در «ژورنال مسائل اجتماعی» در مطالعه‌ای گزارش داده که درگیر شدن بیش از حد با مسائل اجتماعی و سیاسی و تخلیه عاطفی از یک سو و سرریز دیجیتالی، فرسودگی را در میان کنشگران تسریع میکند.
درک نیاز به تعادل
چالش کلیدی برای کنشگران مدنی یافتن تعادل بین ارتباط موثر با مخاطب برای اهداف خود و درعین حال قطع ارتباط برای رفاه شخصی است. کنشگران مدنی باید به زمان سپری شده آنلاین، محتوایی که در معرض آن هستند و تأثیر عاطفی و روانی فعالیت‌های دیجیتالی‌شان توجه کنند. سلامت دیجیتال برای کنشگران شامل ایجاد مرزهایی بین کار و زندگی شخصی آنها می‌شود و تضمین می کند که آنها تحت تاثیر جنبه‌های دیجیتالی کنشگری خود قرار نگیرند. این تعادل برای حفظ انرژی و اثربخشی آنها در دراز مدت و جلوگیری از تاثیرات منفی بر سلامت روان آنها بسیار مهم است.
استراتژی‌های حفظ سلامت دیجیتال برای کنشگران مدنی
استراتژی‌هایی مانند سم زدایی دیجیتالی برنامه ریزی شده، استفاده آگاهانه از ابزارهای دیجیتال و تعیین زمان‌های خاص برای فعالیت‌های آنلاین و آفلاین میتواند به کنشگران کمک کند تا این تعادل را حفظ کنند و اطمینان حاصل کنند که تعامل آنها با پلتفرم‌های دیجیتال سالم و سازنده باقی می ماند. اگر کنشگری هستید که در پلتفرم‌های دیجیتال فعالیت می‌کنید شاید این استراتژی‌ها هم برای شما مفید باشند:
ایجاد تعادل بین فناوری و خودمراقبتی: کنشگران باید به گونه‌ای از ابزارهای دیجیتال استفاده کنند که سلامت روان و رفاه آنها را نیز در اولویت قرار دهد. این شامل شرکت در جلسات خودمراقبتی و تندرستی، استفاده از منابع دیجیتال برای پشتیبانی در زمان‌های استرس‌زا، و مشارکت در مدل‌های پشتیبانی همتا به همتا (کنشگر به کنشگر) است.
کتاب‌های کار و منابعی برای خودمراقبتی: سازمان‌های متعدد کنشگری منابعی برای حمایت کنشگرها در این باره منتشر کرده‌اند. مثلا عفو بین‌الملل کتاب کاری با عنوان «تاب‌آور ماندن در حالی که تلاش می‌کنید تا جهان را نجات دهید» را منتشر کرده که برای کنشگران جوان (با مراجعه به لینک می توانید آن را دانلود کنید.) این کتاب کار ترکیبی از داستان‌های شخصی، گرافیک‌ها، نظریه‌ها و تمرین‌هایی ارائه میکند که موضوعات مختلفی از جمله مدیریت استرس، پاسخ به سوال‌های معمول و اهمیت جستجوی کمک حرفه‌ای را پوشش می‌دهد.
برنامه‌های سلامت دیجیتال: شرکت در برنامه‌های مختلف سازمان‌ها که مخصوص کنشگران مدنی است، میتواند به یادگیری حفظ سلامت دیجیتال کمک کند. برای مثال فعالیت‌هایی مانند برنامه تابستانی سلامت دیجیتال در دانشگاه کلرادو بولدر برای آموزش و ارائه استراتژی‌ها به کنشگران برای به حداقل رساندن تاثیرات روانی منفی رسانه‌های اجتماعی ایجاد شده. این برنامه به ویژه با تمرکز بر گروه‌های آسیب‌پذیر مانند زنان جوان طراحی شده است. با چند جستجو شاید شما هم بتوانید برنامه‌ای متناسب و حمایتی پیدا کنید.
مراقبت دیجیتال برای گروه‌های خاص: اگر در زمینه‌های خاص و مشخصی فعالیت می‌کنید که منجر به مراقبت‌های ویژه‌تری است، می‌توانید به برنامه‌های مخصوص نوع فعالیت‌تان بپیوندید. یا حتی با همکارانی که در این زمینه فعالیت دارند، تجربیات‌تان را به اشتراک بگذارید.
ابتکارات جهانی در سلامت دیجیتال: «ابتکار سلامت دیجیتال» موسسه‌ای با هدف گردهم آوردن کارشناسان و منابع از زمینه‌های مختلف برای ایجاد دستورالعمل‌ها و مرزهای سالم برای ارتباط ما با فناوری است. آنها به دنبال راهی هستند برای ایجاد رویکردی پایدار در استفاده از فناوری. با مراجعه به وب‌سایت آنها می‌توانید به منابع و اطلاعاتی در این زمینه دست پیدا کنید.
سلامت دیجیتال موضوعی مهم برای کنشگران
سلامت دیجیتال جنبه‌ای حیاتی از فعالیت‌های مدرن امروزی برای کنشگران است. با استفاده مؤثر و آگاهانه از ابزارهای دیجیتالی، کنشگران می‌توانند سلامت روان خود را حفاظت کرده و تأثیر کارشان را هم افزایش دهند. مهم است که کنشگران از منابع در دسترس برای حفظ سلامت روان‌شان آگاه باشند و به طور فعال درباره سلامت دیجیتالی‌شان تلاش کنند.
نکته: موارد و منابع ذکر شده در این مقاله تنها بخشی از فعالیت‌های است که کنشگران مدنی می‌توانند برای حفظ سلامت دیجیتال انجام دهند. برای دریافت کمک‌های تخصصی و متناسب‌تر با شرایط شما به یک کارشناس مراجعه کنید.
