درباره «خودآسیبی» و راه‌حل‌ها بیش‌تر بدانید

درباره «خودآسیبی» و راه‌حل‌ها بیش‌تر بدانید

ماه مارس (اسفند ماه - فروردین ماه) در تقویم برخی کشورها ماه اطلاع‌رسانی درباره «آسیب به خود» یا خودآسیبی و خودآزاری است. ایجاد یک تعریف استاندارد از خودآسیبی دشوار است. معمولا خودآسیبی به‌عنوان صدمه عمدی یا آسیب به خود، بدون در نظر گرفتن نیت فرد، تعریف شده است. این پدیده با اصطلاحات مختلفی مانند «آسیب عمدی بدون قصد خودکشی» و «خودآسیبی عمدی» توصیف شده است؛ اما اصطلاح نخست مورد انتقاد قرار گرفته است زیرا فرض می‌کند که فرد هیچ قصد دیگری ندارد، درحالی‌که تعیین نیت فرد دشوار است و افرادی که به خودآسیبی بدون خودکشی (NSSI) مبتلا هستند، میزان بالاتری از افکار خودکشی و تلاش برای خودکشی دارند. اصطلاح دوم نیز مورد انتقاد قرار گرفته است، زیرا خودآسیبی اغلب در یک وضعیت گسست از واقعیت (dissociative state) رخ می‌دهد، به‌طوری‌که فرد ممکن است به‌طور کامل از آنچه انجام می‌دهد، آگاه نباشد.

در هر صورت ویژگی‌های خودآسیبی مشخص هستند. خودآسیبی معمولاً به‌صورت پنهانی انجام می‌شود و به شکلی کنترل‌شده اتفاق می‌افتد که اغلب زخم‌هایی با یک الگوی خاص بر روی پوست به جا می‌گذارد. این رفتار معمولاً در دوران نوجوانی، در حدود سنین ۱۳ و ۱۴ سالگی آغاز می‌شود؛ زمانی که احساسات ناپایدارتر هستند و نوجوانان با فشارهای اجتماعی، تنهایی و تعارض با والدین و سایر مراجع قدرت مواجه هستند.

طبق گزارش مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های آمریکا (CDC) در ایالات متحده، تا ۳۰٪ دختران نوجوان و ۱۰٪ پسران نوجوان اعلام کرده‌اند که عمداً به خود آسیب رسانده‌اند.

یک مطالعه نشان داده است که ۲۵٪ از جوانان به نوعی درگیر خودآسیبی هستند. این آمار طی ۱۰ سال گذشته، به‌ویژه در میان دختران، افزایش قابل‌توجهی داشته است. بین سال‌های ۲۰۰۱ تا ۲۰۱۵، خودآسیبی در دختران ۱۰ تا ۱۴ ساله ۱۶۶٪ و در دختران ۱۵ تا ۱۹ ساله ۶۲٪ افزایش یافته است. از سال ۲۰۰۹، میزان بریدن (Cutting)، که رایج‌ترین شکل خودآسیبی است، در میان دختران ۱۰ تا ۱۴ ساله سالانه ۱۸.۸٪ افزایش یافته است.

این آمار اگرچه مربوط به آمریکا است ولی آمار جهانی درباره خودآسیبی از وضعیت بهتری خبر نمی‌دهد. یک پژوهش در سال ۲۰۱۵ به بررسی ۶۰۰ هزار نوجوان در سراسر جهان پرداخت و نشان داد که میزان شیوع خودآسیبی غیرخودکشی‌گرا ۲۲.۹٪ است.

اما چرا افراد به خود آسیب می‌رسانند؟

علل مختلفی برای خودآسیبی می‌تواند وجود داشته باشد، اما این رفتار معمولاً به دلایل زیر رخ می‌دهد:

  • ضعف در مهارت‌های مقابله‌ای: ناتوانی در کنار آمدن با درد روانی به شیوه‌ای سالم
  • مشکل در مدیریت احساسات: ناتوانی در تنظیم، بیان یا درک احساسات (مجموعه‌ای از احساسات پیچیده، مانند بی‌ارزشی، تنهایی، وحشت، خشم، گناه، طرد شدن، تنفر از خود یا سردرگمی جنسی، می‌توانند محرک خودآسیبی باشند).

از طریق خودآسیبی، فرد ممکن است تلاش کند:

  • استرس شدید را مدیریت کند یا کاهش دهد.
  • با ایجاد درد فیزیکی، حواس خود را از احساسات دردناک پرت کند.
  • احساس کنترل بیشتری بر بدن، احساسات یا شرایط زندگی خود داشته باشد.
  • چیزی را احساس کند، حتی اگر آن چیز، درد فیزیکی باشد.
  • احساسات درونی خود را به‌صورت بیرونی بیان کند.
  • افسردگی خود را منتقل کند.
  • خود را به دلیل اشتباهات یا کمبودهای درونی مجازات کند.

پیشگیری

هیچ راه قطعی برای جلوگیری از خودآسیبی وجود ندارد، اما برخی راهکارها می‌توانند خطر را کاهش دهند:

  • ارائه کمک به افراد در معرض خطر: آموزش مهارت‌های مقابله‌ای سالم برای مدیریت استرس.
  • تقویت ارتباطات اجتماعی: بسیاری از افرادی که رفتارهای همراه با خودآسیبی دارند، احساس تنهایی و انزوا دارند. ارتباط با افرادی که درگیر خودآسیبی نیستند، می‌تواند مهارت‌های ارتباطی را بهبود ببخشد.
  • افزایش آگاهی: شناخت علائم هشداردهنده و دانستن روش‌های مناسب برای واکنش.
  • تشویق به درخواست کمک: کودکان، نوجوانان و جوانان باید بدانند که می‌توانند درباره نگرانی‌های خود با دیگران صحبت کنند.
  • صحبت درباره تأثیر رسانه‌ها: نمایش خودآسیبی در رسانه‌ها، شبکه‌های اجتماعی، و سایر محتواهای عمومی می‌تواند نوجوانان را به این رفتار تشویق کند. آموزش تفکر انتقادی درباره آن می‌تواند اثرات منفی را کاهش دهد.

اگر یکی از عزیزان شما به خود آسیب می‌زند

اگر شاهد هستید که یکی از دوستان یا عزیزان‌تان به خود آسیب می‌رساند، از او بپرسید که حالش چطور است و آماده باشید که به صحبت‌هایش گوش دهید، حتی اگر برای شما ناخوشایند باشد. به او بگویید شاید نتوانید کاملاً متوجه احساساتش شوید، اما برای حمایت از او حضور دارید. از بی‌اعتنایی به احساسات او یا تبدیل موضوع به شوخی خودداری کنید.

با اینکه ممکن است احساس کنید که افشای این موضوع خیانت به اعتماد او است، اما خودآسیبی مسئله‌ای جدی است و نباید نادیده گرفته شود. در این زمینه:

  • اگر فرزند شما درگیر خودآسیبی است، با پزشک یا متخصص سلامت روان مشورت کنید. بدون عصبانیت و تهدید، نگرانی خود را بیان کنید.
  • اگر یک دوست نوجوان شما این کار را می‌کند، او را تشویق کنید که با والدین، معلم، مشاور مدرسه یا یک بزرگسال معتمد صحبت کند.
  • اگر یک بزرگسال درگیر این رفتار است، نگرانی خود را به‌طور ملایم بیان کنید و او را به دریافت کمک پزشکی و روان‌شناختی تشویق کنید.

چه زمانی باید به اورژانس مراجعه کرد؟

  • اگر آسیب جدی به خود وارد کرده‌اید یا جراحت شما جان‌تان را در خطر مرگ قرار داده است، با اورژانس تماس بگیرید.
  • اگر قصد خودکشی دارید، فوراً با اورژانس تماس بگیرید.
  • اگر افکار خودکشی دارید، با خط ویژه پیشگیری از خودکشی تماس بگیرید یا از طریق وب‌سایت مربوطه درخواست کمک کنید.

در ایران می‌توانید با اورژانس اجتماعی به شماره تلفن ۱۲۳، یا اورژانس شهری به شماره ۱۱۵، یا صدای مشاور با شماره ۱۴۸۰، یا اورژانس روانپزشکی تهران با تلفن ۴۴۵۰۸۲۰۰ تماس بگیرید.

اگر خودآسیبی جان خود یا عزیزان‌تان را فورا تهدید نمی‌کند، گزینه‌های زیر را در نظر بگیرید:

  • با یک متخصص سلامت روان صحبت کنید.
  • به پرستار مدرسه، مشاور، معلم یا پزشک مراجعه کنید.
  • با یک دوست یا فرد مورد اعتماد صحبت کنید.
  • با فردی که از نظر مذهبی یا معنوی روی شما تاثیر دارد صحبت کنید.