ماه مارس (اسفند ماه - فروردین ماه) در تقویم برخی کشورها ماه اطلاعرسانی درباره «آسیب به خود» یا خودآسیبی و خودآزاری است. ایجاد یک تعریف استاندارد از خودآسیبی دشوار است. معمولا خودآسیبی بهعنوان صدمه عمدی یا آسیب به خود، بدون در نظر گرفتن نیت فرد، تعریف شده است. این پدیده با اصطلاحات مختلفی مانند «آسیب عمدی بدون قصد خودکشی» و «خودآسیبی عمدی» توصیف شده است؛ اما اصطلاح نخست مورد انتقاد قرار گرفته است زیرا فرض میکند که فرد هیچ قصد دیگری ندارد، درحالیکه تعیین نیت فرد دشوار است و افرادی که به خودآسیبی بدون خودکشی (NSSI) مبتلا هستند، میزان بالاتری از افکار خودکشی و تلاش برای خودکشی دارند. اصطلاح دوم نیز مورد انتقاد قرار گرفته است، زیرا خودآسیبی اغلب در یک وضعیت گسست از واقعیت (dissociative state) رخ میدهد، بهطوریکه فرد ممکن است بهطور کامل از آنچه انجام میدهد، آگاه نباشد.
در هر صورت ویژگیهای خودآسیبی مشخص هستند. خودآسیبی معمولاً بهصورت پنهانی انجام میشود و به شکلی کنترلشده اتفاق میافتد که اغلب زخمهایی با یک الگوی خاص بر روی پوست به جا میگذارد. این رفتار معمولاً در دوران نوجوانی، در حدود سنین ۱۳ و ۱۴ سالگی آغاز میشود؛ زمانی که احساسات ناپایدارتر هستند و نوجوانان با فشارهای اجتماعی، تنهایی و تعارض با والدین و سایر مراجع قدرت مواجه هستند.
طبق گزارش مرکز کنترل و پیشگیری از بیماریهای آمریکا (CDC) در ایالات متحده، تا ۳۰٪ دختران نوجوان و ۱۰٪ پسران نوجوان اعلام کردهاند که عمداً به خود آسیب رساندهاند.
یک مطالعه نشان داده است که ۲۵٪ از جوانان به نوعی درگیر خودآسیبی هستند. این آمار طی ۱۰ سال گذشته، بهویژه در میان دختران، افزایش قابلتوجهی داشته است. بین سالهای ۲۰۰۱ تا ۲۰۱۵، خودآسیبی در دختران ۱۰ تا ۱۴ ساله ۱۶۶٪ و در دختران ۱۵ تا ۱۹ ساله ۶۲٪ افزایش یافته است. از سال ۲۰۰۹، میزان بریدن (Cutting)، که رایجترین شکل خودآسیبی است، در میان دختران ۱۰ تا ۱۴ ساله سالانه ۱۸.۸٪ افزایش یافته است.
این آمار اگرچه مربوط به آمریکا است ولی آمار جهانی درباره خودآسیبی از وضعیت بهتری خبر نمیدهد. یک پژوهش در سال ۲۰۱۵ به بررسی ۶۰۰ هزار نوجوان در سراسر جهان پرداخت و نشان داد که میزان شیوع خودآسیبی غیرخودکشیگرا ۲۲.۹٪ است.
اما چرا افراد به خود آسیب میرسانند؟
علل مختلفی برای خودآسیبی میتواند وجود داشته باشد، اما این رفتار معمولاً به دلایل زیر رخ میدهد:
از طریق خودآسیبی، فرد ممکن است تلاش کند:
پیشگیری
هیچ راه قطعی برای جلوگیری از خودآسیبی وجود ندارد، اما برخی راهکارها میتوانند خطر را کاهش دهند:
اگر یکی از عزیزان شما به خود آسیب میزند
اگر شاهد هستید که یکی از دوستان یا عزیزانتان به خود آسیب میرساند، از او بپرسید که حالش چطور است و آماده باشید که به صحبتهایش گوش دهید، حتی اگر برای شما ناخوشایند باشد. به او بگویید شاید نتوانید کاملاً متوجه احساساتش شوید، اما برای حمایت از او حضور دارید. از بیاعتنایی به احساسات او یا تبدیل موضوع به شوخی خودداری کنید.
با اینکه ممکن است احساس کنید که افشای این موضوع خیانت به اعتماد او است، اما خودآسیبی مسئلهای جدی است و نباید نادیده گرفته شود. در این زمینه:
چه زمانی باید به اورژانس مراجعه کرد؟
در ایران میتوانید با اورژانس اجتماعی به شماره تلفن ۱۲۳، یا اورژانس شهری به شماره ۱۱۵، یا صدای مشاور با شماره ۱۴۸۰، یا اورژانس روانپزشکی تهران با تلفن ۴۴۵۰۸۲۰۰ تماس بگیرید.
اگر خودآسیبی جان خود یا عزیزانتان را فورا تهدید نمیکند، گزینههای زیر را در نظر بگیرید: