آمارهای سازمان ملل متحد که هم‌زمان با روز جهانی مبارزه با خشونت بر زنان (۲۵ نوامبر) منتشر شده‌اند، تکان‌دهنده‌اند. بر اساس این آمار، تنها در سال ۲۰۲۳ ، ۸۵ هزار زن و دختر در جهان به طور عمدی کشته شدند که ۶۰ درصد از این قتل ها (۵۱ هزار و ۱۰۰ قتل) توسط یک شریک عاطفی (همسر، دوست پسر و …) یا یکی از اعضای خانواده انجام شده است.
این داده‌ها نشان می‌دهند که روزانه ۱۴۰ زن و دختر در جهان به دست شریک زندگی خود یا یکی از بستگان نزدیک جان خود را از دست می‌دهند که این به این معنی است که هر ۱۰ دقیقه یک زن یا دختر به دست خانواده یا همسر خود کشته می‌شود.
آژانس زنان سازمان ملل از طریق کمپین ۱۶ روز کنشگری، خواستار احیای تعهدات، پاسخگویی و اقدام است و امسال در بیست و پنجمین سالگرد روز جهانی مبارزه با خشونت بر زنان از کاربران شبکه‌های اجتماعی آنلاین خواسته است تا با استفاده از هشتگ‌های #عذری‌نیست (#NoExcuse) و #۱۶روز (#16Days) به بحث علیه خشونت مبتنی بر جنسیت بپیوندند.
آن‌چه از آن به عنوان «زن‌کشی» یاد می‌شود، قتل عمدی زنان با انگیزه‌های مرتبط با جنسیت تعریف می‌شود. این قتل‌ها با قتل‌های عمومی که انگیزه آن‌ها ممکن است به جنسیت مقتول ارتباط نداشته باشد، متفاوت است. زن‌کشی ناشی از تبعیض علیه زنان و دختران، روابط نابرابر قدرت، کلیشه‌های جنسیتی یا هنجارهای اجتماعی تبعیض‌آمیز و خشونت‌زا است. زن‌کشی، شدیدترین و بی‌رحمانه‌ترین نمود خشونت علیه زنان و دختران است.
سازمان ملل متحد برخی نکاتی را که باید درباره زن‌کشی دانست اینطور توضیح می‌دهد:
۱- زنان و دختران در معرض خطر کشته شدن توسط نزدیک‌ترین مردان زندگی‌شان هستند
در سال ۲۰۲۳، به طور متوسط هر روز ۱۴۰ زن یا دختر توسط یکی از اعضای خانواده خود به قتل رسید. شرکای عاطفی فعلی یا پیشین در بیش‌تر موارد قاتل این زنان بوده‌اند. در بسیاری از موارد، تنها قتل‌های مرتبط با جنسیت که توسط شریک صمیمی یا عضو خانواده صورت می‌گیرد به‌عنوان فم‌ساید (زن‌کشی) شناخته می‌شود. با این حال، قتل‌های مرتبط با جنسیت در زمینه‌های دیگری نیز رخ می‌دهند که فراتر از حیطه خصوصی هستند. این قتل‌ها ممکن است به تجاوز جنسی یا خشونت جنسی توسط فردی ناشناس، قتل در پی اقداماتی مانند ختنه زنان، جرایم ناشی از نفرت مرتبط با گرایش جنسی یا هویت جنسیتی، یا جنایت سازمان‌یافته نظیر زن‌کشی در موارد قاچاق زنان مرتبط باشد.
سال ۲۰۲۳ بالاترین آمار زن‌کشی توسط شرکای صمیمی یا اعضای خانواده را ثبت کرده است، که نشان می‌دهد جهان نتوانسته است مانع از قتل‌هایی شود که می‌شد با مداخله زودهنگام، اقدامات قضایی و انتظامی ِ حساس به جنسیت و حمایت از قربانیان از آن‌ها پیشگیری کرد.
۲- زن‌کشی مساله‌ای جهانی است
زن‌کشی بحرانی جهانی است که زنان و دختران را در هر کشوری تحت تأثیر قرار می‌دهد. بر اساس گزارش جدید سازمان ملل، در سال ۲۰۲۳، آفریقا بیش‌ترین تعداد مطلق و نسبی قتل‌های زنان توسط شرکای صمیمی و اعضای خانواده را ثبت کرده است، با تخمین ۲/۹ قربانی به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر.
به گزارش صدای آمریکا، و بر اساس داده‌های پلتفرم تخصصی «استاپ فمیساید ایران» که یک نهاد متمرکز بر نظارت بر قتل‌های جنسیتی در ایران است، در نیمه نخست سال جاری میلادی (۲۰۲۴) نسبت به مدت مشابه در سال قبل میزان زن‌کشی در ایران ۶۰ درصد افزایش یافته است.
۳- میزان واقعی زن‌کشی احتمالاً بسیار بیش‌تر است
در حالی که آمار مرتبط به زن‌کشی به‌شدت نگران‌کننده هستند اما این آمار صرفا نوک کوه یخ را نشان می‌دهند. هنوز تعداد زیادی از قربانیان زن‌کشی در آمار لحاظ نمی‌شوند: حدودا از هر ۱۰ قتل عمدی زنان و دختران، اطلاعات کافی برای شناسایی چهار مورد از آن‌ها به‌عنوان قتل‌های مرتبط با جنسیت وجود ندارد. این امر به دلیل تفاوت در رویکرد نظام‌های عدالت کیفری در کشورهای مختلف است. پشت هر یک عدد، زندگی یک زن یا دختر است که به‌طرز وحشیانه‌ای به دلیل خشونت مردان، زن‌ستیزی و هنجارهای اجتماعی که این خشونت‌ها را توجیه می‌کند و تاب می‌آورد به پایان رسیده است.
۴- برخی گروه‌های زنان و دختران بیش‌تر در معرض زن‌کشی هستند
زنان فعال در حوزه عمومی، از جمله زنان مدافع حقوق بشر و روزنامه‌نگاران، اغلب هدف اقدامات خشونت‌آمیز، هم آنلاین و هم آفلاین، قرار می‌گیرند که برخی از این اقدامات به نتایج مرگبار منجر می‌شوند. در سال ۲۰۲۳، دفتر کمیساریای عالی حقوق بشر (OHCHR) هشدار داد که زنان مدافع حقوق بشر، دو بار هدف قرار می‌گیرند: هم برای کارشان و هم برای جنسیت‌شان، چه در فضای آنلاین و چه در فضای آفلاین. همچنین، با افزایش خشونت علیه افراد تراجنسیتی، آمار مرتبط به ۲۰۲۳ نشان می‌دهد که ۹۴ درصد از ۳۲۱ فرد تراجنسیتی که قتل آن‌ها گزارش شده بود، زن تراجنسیتی بودند. این در حالی است که قربانیان تراجنسیتی لزوما به‌عنوان تراجنسیتی در گزارش‌ها ذکر نمی‌شوند و آمار می‌تواند بالاتر از این باشد.
۵- زن‌کشی قابل پیشگیری است و باید متوقف شود
قتل‌های مرتبط با جنسیت و سایر اشکال خشونت علیه زنان و دختران اجتناب‌پذیر هستند و می‌توان از آن‌ها پیشگیری کرد. در اغلب موارد، زن‌کشی نتیجه تکرار و تشدید مداوم خشونت‌های جنسیتی است، که نشان می‌دهد با شناسایی و برخورد مؤثر با علائم اولیه خشونت، می‌توان از وقوع آن جلوگیری کرد. اقداماتی که بر پیشگیری اولیه، تغییر هنجارهای اجتماعی و درگیر کردن کل جامعه برای ایجاد فضای عدم بردباری در برابر خشونت علیه زنان تمرکز دارند، در جلوگیری از این نوع قتل‌ها مؤثر هستند. قوانین، رویکرد مقامات قضایی و پلیس هم نقش مهمی در عدم پیشگیری یا پیشگیری از قتل‌های جنسیتی دارند. در آفریقای جنوبی، کاهش قابل‌توجه زن‌کشی به قوانین و سیاست‌های قوی برای پیشگیری از خشونت جنسیتی، و ایجاد فضای مناسب برای فعالیت سازمان‌های حقوق زنان و کنشگران برای به اشتراک گذاشتن دانش و شکل‌دهی سیاست‌های متناسب نسبت داده شده است.
