«تصویر بدن» به نگرش‌ها، باورها، و ادراکات احساسی یک فرد نسبت به بدن خود اشاره دارد. متخصصان این مفهوم را به‌عنوان یک تجربه احساسی پیچیده توصیف می‌کنند. تصویر ذهنی بدن شامل آنچه یک فرد درباره ظاهر خود باور دارد، احساسی که نسبت به بدن، قد، وزن و شکل خود دارد و نحوه درک و تجربه بدن خود است.
تصویر مثبت از بدن با رضایت و پذیرش بدن مرتبط است، در حالی که تصویر منفی از بدن با نارضایتی و تمایل به تغییر ظاهر بدن همراه است. تصویر منفی از بدن می‌تواند به اختلال خودزشت‌انگاری (به انگلیسی: Body-Dysmorphic Disorder)، اختلالات تغذیه‌ای و سایر مشکلات منجر شود.
جامعه، رسانه‌ها از جمله شبکه‌های اجتماعی و فرهنگ عامه می‌توانند بر نحوه نگاه افراد به بدن خود تاثیر بگذارند. بر اساس گزارش انجمن ملی اختلالات تغذیه آمریکا، طیف گسترده‌ای از باورها، تجربیات و کلیشه‌ها در شکل‌گیری تصویر بدن نقش دارند.
تصویر مثبت از بدن چیست؟
وقتی فردی تصویر سالمی از بدن خود دارد، در بدنش احساس راحتی می‌کند و رابطه‌ای سالم با ظاهر و احساسات بدن خود دارد به این معنا است که تصویر مثبت بدن دارد. داشتن تصویر مثبت از بدن با سلامت روانی و جسمی خوب ارتباط دارد و شامل موارد زیر است:
تصویر منفی از بدن چیست؟
فردی که تصویر ذهنی منفی از بدن خود دارد، نسبت به بدن و ظاهرش احساس نارضایتی می‌کند. این فرد ممکن است:
داشتن تصویر منفی از بدن می‌تواند به مشکلات سلامت روان مانند افسردگی منجر شود. این افراد ممکن است به دنبال جراحی‌های غیرضروری، عادات ناسالم کاهش وزن، یا استفاده نادرست از هورمون‌ها برای تقویت عضلات باشند. طبق گزارش انجمن ملی اختلالات تغذیه آمریکا، ارتباط قوی بین اختلالات تغذیه‌ای و تصویر منفی بدن وجود دارد. ممکن است فرد از جراحی زیبایی برای «اصلاح» بخشی از بدن خود استفاده کند، در حالی که برای دیگران شکل و اندازه بدنش کاملاً طبیعی به نظر برسد.
تصویر بدن از کجا نشأت می‌گیرد؟
تصویر بدن در انزوا شکل نمی‌گیرد. رسانه‌ها، همسالان و اعضای خانواده می‌توانند بر تصویر فرد از بدن خود تاثیر بگذارند. آن‌ها ممکن است حتی از سنین کم، این باور را القا کنند که یک بدن ایده‌آل وجود دارد و هر چه جز آن، قابل پذیرش نیست و باید تغییر کند. صنایع مد و زیبایی نیز با استفاده از دامنه محدودی از اشکال گوناگون بدن در تبلیغات، الگوی ناسالمی از زیبایی ارائه می‌دهند.
تبعیض بر اساس نژاد، اندازه بدن، توانایی، جنسیت، گرایش جنسی و سن نیز نقش مهمی ایفا می‌کند. تبعیض باعث می‌شود افراد احساس کنند که کافی نیستند یا کمبودی دارند. زنان و افراد گروه‌های اقلیت جنسی و جنسیتی ممکن است در رابطه با تصویر ذهنی بدن با استرس‌ها و چالش‌های بیش‌تری مواجه شوند. در یک نظرسنجی، بیش از نیمی از شرکت‌کنندگان که همجنس‌گرا، دوجنس‌گرا یا لزبین بودند، نسبت به بدن خود احساس اضطراب یا افسردگی داشتند، در حالی که این رقم در میان پاسخ‌دهندگان دگرجنس‌گرا حدود یک‌سوم بود. علاوه بر این، ۳۳٪ از افراد LGBTQ+ به دلیل مسائل مربوط به تصویر بدن به خودکشی فکر کرده بودند، در حالی که این رقم در میان دگرجنس‌گرایان ۱۱٪ بود. افراد ترنس نیز ممکن است دلایل خاصی برای درگیری با مسائل مربوط به تصویر بدن داشته باشند. به عنوان مثال، آن‌ها ممکن است احساس کنند که بدن‌شان با هویت جنسیتی‌شان در تضاد است.
حوادث و بیماری‌های بلندمدت نیز می‌توانند بر تصویر افراد از بدن خود تاثیر بگذارد. مشکلات پوستی، جراحی برداشتن پستان برای سرطان، یا قطع عضو و … می‌تواند باعث شوند افراد برداشت جدیدی از از ظاهرشان را پیدا کنند.
مکالمات سرزنشگر یا تحرک بیش‌تر
انتقاد از بدن خود در مکالمات امری شایع است، اما کلمات می‌توانند تأثیر عمیقی بر افراد داشته باشند. مکالماتی که حتی در محیط دوستانه اتفاق می‌افتند و شامل نظرات منفی درباره شکل بدن افراد است می‌توانند منجر به احساسات منفی، کاهش خلق و خو یا الگوهای غذا خوردن منفی شوند.
در مقابل، ورزش که همراه با انگیزه سالم زیستن و پرتحرک و قوی ماندن است، می‌تواند اعتماد به نفس فرد را افزایش دهد و به سلامت روانی و جسمی او کمک کند. همچنین می‌تواند احساسات اضطراب و افسردگی را کاهش دهد. با این حال، رابطه بین ورزش و تصویر بدن اغلب پیچیده است. در برخی موارد، تصویر منفی از بدن ممکن است افراد را از فعالیت بدنی دلسرد کند یا منجر به توقف فعالیت‌های فعلی شود. یا برعکس می‌تواند باعث ورزش کردن افراطی شود. مطالعات نشان داده‌اند که افرادی که ورزش می‌کنند اما به آن به شکل یک «وظیفه از سر اجبار» نگاه می‌کنند معمولاً رضایت کمتری از بدن خود دارند و اعتماد به نفس کمتری هم دارند.
درمان برای تصویر منفی از بدن
گاهی اوقات تصویر منفی از بدن می‌تواند بر عملکرد روزانه یک فرد تاثیر بگذارد. اگر اینطور باشد، ممکن است نیاز به کمک حرفه‌ای باشد. کار با یک درمانگر حوزه سلامت روان می‌تواند به بهبود تصویر بدن کمک کند. برای برخی از افراد مبتلا به اختلال خودزشت‌انگاری یا برخی از اختلالات تغذیه ممکن است مصرف داروهای ضدافسردگی تجویز شود. مهم است که از یاد نبریم هر نوع مداخله دارویی باید با تجویز پزشک متخصص انجام شود.
انجمن ملی اختلالات تغذیه آمریکا پیشنهاد می‌کند که برای داشتن تصویر مثبت از بدن به این نکات توجه کنیم:
پرورش تصویری مثبت از بدن: ۱۰ نکته کاربردی
در اینجا چند نکته کاربردی برای کمک به شما در پرورش تصویری مثبت از بدن و قدردانی از منحصر به‌فرد بودن خودتان آورده شده است:
۱- اولویت دادن به مهربانی با خود
زندگی ممکن است پر از استرس باشد، اما به یاد داشته باشید که با خودتان مهربان باشید. انتقاد از خود را با شفقت جایگزین کنید. تصور کنید که با خودتان همان‌طور صحبت می‌کنید که با یک دوست عزیز صحبت می‌کنید.
۲- تمرکز بر فعالیت بدنی مناسب برای خودتان
وقتی برای لذت بردن، قوی شدن بدن ورزش می‌کنیم و فعالیت بدنی را از وسواس ایده‌آل شدن بدن جدا می‌کنیم، نه تنها از نظر جسمی که از نظر روانی هم قدرت می‌گیریم. اگر بتوانید فعالیتی را پیدا کنید که برای شما مناسب باشد و باعث خوشحالی‌تان شود، احتمالاً افزایش سلامت روان را نیز تجربه خواهید کرد.
۳- ایجاد یک حلقه مثبت
خود را با دوستانی احاطه کنید که به شما انگیزه می‌دهند و الهام‌بخش شما هستند. حساب‌های شبکه‌های اجتماعی که استانداردهای زیبایی غیرواقعی را ترویج می‌کنند، دنبال نکنید. با افرادی که به تنوع ارزش می‌دهند و انواع مختلف بدن را جشن می‌گیرند، ارتباط برقرار کنید.
۴- به چالش کشیدن استانداردهای زیبایی
توجه داشته باشید که رسانه‌ها اغلب ایده‌آل‌های زیبایی غیرواقعی را به تصویر می‌کشند. این هنجارها را با جستجوی محتوایی که تنوع و اصالت را جشن می‌گیرد، به چالش بکشید. ویژگی‌های منحصر به‌فرد خود را بپذیرید و معنای زیبایی را برای خودتان دوباره تعریف کنید.
۵- تمرین قدردانی از بدن
روایت خود را از انتقاد به قدردانی تغییر دهید. بر آنچه بدن شما می‌تواند انجام دهد و قدرت، انعطاف‌پذیری و توانایی تجربه لذت‌های زندگی تمرکز کنید. شرکت در فعالیت‌هایی که دوست دارید، می‌تواند حس قدردانی را تقویت کند.
۶- ایجاد مراسم مراقبت از خود
روتین‌هایی را طراحی کنید که به شما احساس اعتمادبه‌نفس و قدرت می‌دهند. چه یک برنامه مراقبت از پوست باشد چه پوشیدن لباس‌هایی که با سبک شما هماهنگ است، یا شرکت در فعالیت‌هایی که عزت‌نفس شما را تقویت می‌کنند.
۷- تأمل آگاهانه
با تمرکز بر لحظه حال، افکار منفی درباره بدن خود را به آرامی تغییر دهید. توقف کنید و بپرسید که آیا این افکار مفید هستند؟ آن‌ها را با جملات تأییدی و مثبت جایگزین کنید.
۸- در صورت نیاز حمایت حرفه‌ای دریافت کنید
اگر تصویر منفی از بدن بر سلامت شما تأثیر می‌گذارد، از یک متخصص کمک بگیرید. مشاوران و روانشناسان می‌توانند ابزارهای ارزشمندی برای مدیریت این چالش‌ها ارائه دهند.
۹- پذیرش پیشرفت به‌جای کمال
ساختن تصویری مثبت از بدن زمان می‌برد. پیشرفت همیشه خطی نیست، پس فراموش نکنید که هر قدم رو به جلو یک پیروزی است. هر لحظه از پذیرش خود را جشن بگیرید.
۱۰ اگر نمی‌توانید مثبت باشید، به سمت بی‌طرفی حرکت کنید
لازم نیست ما خود را بر اساس بدن‌مان تعریف کنیم. زندگی ما غنی، جالب و چندبعدی است، به گونه‌ای که ارتباط چندانی با شکل بدن ما یا جذابیت ظاهری آن ندارد. استفاده از استراتژی‌های بالا، مانند به چالش کشیدن افکار منفی درباره بدن، نقد رسانه‌هایی که ظاهر افراد را همه چیز آن‌ها می‌دانند، و تمرکز بر آنچه بدن می‌تواند انجام دهد، می‌توانند کمک کند تا به بی‌طرفی نزدیک شوید.
زندگی فرصتی برای رشد و کشف است، و حرکت به سمت پذیرش بدن می‌تواند بخشی توانمندساز از این تجربه باشد. منحصر به‌فرد بودن خود را بپذیرید، بدن‌تان را تقویت کنید و حس عمیقی از عشق به خود ایجاد کنید. با تمرین این نکات کاربردی، پایه‌ای برای رابطه‌ای مثبت و مطمئن با بدن‌تان ایجاد می‌کنید که در تمام مراحل زندگی همراه شما خواهد بود.
