فعالیت‌های داوطلبانه، راهی برای خودمراقبتی

‍

خودمراقبتی می‌تواند برای هر فرد معنای متفاوتی داشته باشد، اما در اصل به معنای اختصاص دادن زمان و انرژی برای مراقبت از سلامت روان و جسم خود است. انجمن سلامت روان کانادا خودمراقبتی را به این شکل تعریف می‌کند: خودمراقبتی یعنی مراقبت از نیازهای روانی و احساسی، نیازهای جسمی، نیازهای اجتماعی، نیازهای معنوی، نیازهای عملی و نیازهای فکری. اگر حتی یکی از این نیازها نادیده گرفته شود، ممکن است احساس تعادل و سلامت دشوار باشد.

این روزها اگرچه از خودمراقبتی اغلب به عنوان یک عبارت پرطرفدار برای فروش محصولاتی مانند کرم‌ها، شمع‌ها و صابون‌ها استفاده می‌شود، مهم است که تصویر بزرگ‌تر را از یاد نبریم. وقتی صحبت از خودمراقبتی واقعی می‌شود، باید به دنبال اقدامات بلندمدتی باشیم که با گذر زمان تاثیر مثبتی بر سلامتی‌مان خواهند داشت.

بر اساس تحقیقات، فعالیت‌های داوطلبانه یکی از روش‌های خودمراقبتی پایدار است. فعالیت داوطلبانه به معنای ارائه کار رایگان برای انجام خدمات اجتماعی یا حمایت از یک سازمان غیردولتی است. به جای دریافت پاداش مالی، داوطلبان به دلیل احساس مسئولیت اجتماعی و تمایل به خیر رساندن به جامعه، کار می‌کنند.

فعالیت‌های داوطلبانه می‌توانند شامل فعالیت‌های متنوعی باشند که به بهبود جامعه و حمایت از افراد نیازمند کمک می‌کنند. از جمله این فعالیت‌ها می‌توان به کمک برای جمع‌آوری کمک‌های مالی و توزیع غذا برای افراد بی‌خانمان، آموزش رایگان در مدارس و برنامه‌های آموزش زبان برای مهاجران، حفاظت از محیط زیست از طریق پاکسازی سواحل و کاشت درخت، ارائه خدمات بهداشتی و پزشکی در مناطق محروم، و مشاوره و حمایت‌های روانی برای افراد در بحران‌های روانی اشاره کرد.

مرکز داوطلبان سازمان ملل در سال ۲۰۱۶ اعلام کرد که بیش از یک میلیارد نفر در سراسر جهان به صورت داوطلبانه فعالیت می‌کنند که اکثریت آن‌ها در داخل کشورهای خود خدمت می‌کنند. بسیاری از این داوطلبان در خط مقدم تلاش برای بهبود نحوه حکومت و مشارکت خود و هموطنان‌شان در حکم‌رانی قرار دارند. داوطلبان نقش حیاتی در پاسخگویی و مسئولیت‌پذیر کردن بیش‌تر دولت‌ها نسبت به شهروندان خود ایفا می‌کنند و با فعالیت‌های خود باعث می‌شوند که حکومت‌ها به نیازهای مردم بهتر پاسخ دهند و شفافیت بیش‌تری داشته باشند.

سازمان‌های غیردولتی و مردم‌نهاد می‌توانند با برنامه‌های ساختارمند به این افراد پرشور جهت دهند تا تأثیر بیشتری برای یک هدف خاص ایجاد کنند. افرادی که برای فعالیت داوطلبانه در یک سازمان غیردولتی ثبت‌نام می‌کنند، در فعالیت داوطلبانه رسمی شرکت می‌کنند که مستند و ثبت می‌شود. در عین حال، بسیاری از افراد در جهان به صورت غیررسمی و با ابتکارات فردی و گروهی که جایی ثبت نمی‌شوند به جامعه خیر می‌رسانند.

این فعالیت‌ها نه تنها به بهبود شرایط زندگی دیگران کمک می‌کنند، بلکه به داوطلبان نیز احساس رضایت و هدفمندی می‌بخشند.

‍

ترشح هورمون‌های شادی و دیگر مزایا

‍

در مقاله‌ای از HelpGuide.org درباره فعالیت‌های داوطلبانه، محققان هورمون‌ها و فعالیت مغزی را اندازه‌گیری و کشف کردند که کمک به دیگران شادی عمیقی را به همراه دارد. کمک به دیگران مرکز پاداش در مغز را فعال کرده و سه هورمون شادی را آزاد می‌کند:

• دوپامین: ماده شیمیایی پاداش‌دهنده‌ای که از اتمام یک کار، مراقبت از خود و جشن گرفتن دستاوردهای کوچک ناشی می‌شود. این هورمون هنگام انجام کارهای لذت‌بخش ترشح می‌شود و احساس خوبی ایجاد می‌کند و ما را تشویق می‌کند به دنبال کارهایی که دوست داریم و در آن‌ها خوب هستیم برویم.
• سروتونین: ماده شیمیایی تثبیت‌کننده خلق و خو که از احساس خوشبختی و رضایت حاصل می‌شود. همچنین به کاهش نگرانی‌ها و دغدغه‌ها کمک کرده و با یادگیری و حافظه مرتبط است.
• اندورفین: مسکن طبیعی که از خندیدن و ورزش کردن ترشح می‌شود. این هورمون‌ها عمدتاً به ما کمک می‌کنند با استرس و درد جسمی کنار بیاییم. در حالی که اندورفین‌ها معمولاً در پاسخ به استرس یا درد ترشح می‌شوند، در فعالیت‌های شادی‌آور نیز آزاد می‌شوند.

به دلیل ترشح این هورمون‌ها در طول فعالیت‌های داوطلبانه، داوطلبان می‌توانند حس معنا و قدردانی را تجربه کنند، که با استرس، خشم، افسردگی و اضطراب مقابله می‌کند. به همین دلیل است که بسیاری از افراد پس از فعالیت‌های داوطلبانه احساس بهتری دارند و حس عمیق‌تری از هدف و معنا پیدا می‌کنند.

به عنوان نمونه، تحقیقات مشخص کرده‌اند که برای افراد ۶۵ ساله و بالاتر، فعالیت‌های داوطلبانه به کاهش نرخ افسردگی و اضطراب کمک می‌کند، که این موضوع خطر ابتلا به برخی مشکلات جسمی مانند بیماری قلبی، سکته مغزی و سایر بیماری‌های عمومی را کاهش می‌دهد.

‍

در اینجا برخی مزایای فعالیت‌های داوطلبانه دسته‌بندی شده‌اند:

‍

• فعالیت‌های داوطلبانه سلامت روانی و عاطفی شما را بهبود می‌بخشند: آیا تا به حال احساس رضایت پس از کمک به دیگران را تجربه کرده‌اید؟ نشان داده شده است که فعالیت‌های داوطلبانه به کاهش استرس، اضطراب و حتی افسردگی کمک می‌کنند. این فعالیت‌ها به عنوان تقویت‌کننده طبیعی خلق و خو عمل و حس رضایت و هدف‌مندی را در فرد تقویت می‌کنند.
• فعالیت‌های داوطلبانه به زندگی شما معنا می‌بخشند: آیا تا به حال احساس کرده‌اید که چیزی در زندگی شما کم است؟ فعالیت‌های داوطلبانه می‌توانند این شکاف را پر کنند و هدفمندی بیش‌تری به زندگی شما بدهند. بهبود زندگی کسی دیگر یا جامعه به شما حس معنا و هدف را در شما تقویت می‌کند.
• فعالیت‌های داوطلبانه دایره اجتماعی شما را گسترش می‌دهند: فعالیت‌های داوطلبانه فراتر از کار خیریه‌اند؛ فرصتی برای ایجاد ارتباطات معنادار هستند. چه در حال کاشت درخت باشید، یا غذا به پناهگاه‌ها بدهید، یا به جوانان مشاوره روانی رایگان دهید، احتمالاً با افرادی که ارزش‌های مشابه شما را دارند، ارتباط برقرار خواهید کرد. این کار حس همبستگی و دوستی را تقویت می‌کند. بسیاری از دوستی‌های طولانی مدت در حین فعالیت‌های داوطلبانه شکل گرفته‌اند. در واقع، این یکی از محبوب‌ترین روش‌ها برای ایجاد دوستی خارج از محیط کار است.
• فعالیت‌های داوطلبانه به توسعه مهارت‌ها کمک می‌کنند: فعالیت‌های داوطلبانه به عنوان یک سکوی عالی برای رشد شخصی عمل می‌کنند. چه در حال سازماندهی رویدادها، هدایت تیم‌ها یا به اشتراک گذاشتن دانش خود باشید، مهارت‌های مختلفی کسب خواهید کرد. در واقع، برای جوانان یا افرادی که به دنبال ورود به یک حرفه جدید هستند، فعالیت‌های داوطلبانه روشی محبوب برای کسب تجربه و شناخت یک حوزه جدید است.

• فعالیت‌های داوطلبانه حس تعلق را تقویت می‌کنند: فعالیت‌های داوطلبانه می‌توانند احساس تنهایی را کاهش بدهند و حس ارتباط با جامعه و تعلق را تقویت کند. وقتی بخشی از یک تلاش گروهی با هدفی مشترک باشید، اغلب خود را در یک محیط حمایتی خواهید یافت.

‍

یافتن بهترین فرصت فعالیت‌های داوطلبانه

‍

با زندگی‌های پرمشغله امروز، ممکن است یافتن زمانی برای فعالیت داوطلبانه دشوار باشد. با این حال، فواید فعالیت داوطلبانه، نه تنها برای افراد نیازمند آن و جامعه، بلکه مزایای آن برای خود داوطلب، می‌تواند برای برنامه‌ریزی و صرف وقت متقاعدکننده باشد. 

برای یافتن بهترین فرصت فعالیت‌های داوطلبانه ابتدا به علایق و احساسات خود فکر کنید. آیا موضوعاتی مانند حفاظت ازمحیط زیست یا عدالت اجتماعی برای شما اهمیت دارند؟ این به شما کمک می‌کند تا کارداوطلبانه خود را با ارزش‌های شخصی‌تان هماهنگ کنید. سپس، مهارت‌ها و توانایی‌های خود را ارزیابی کنید. آیا شما توانایی رهبری گروه یا حل خلاقانه مسائل را دارید، یا متخصص در حوزه خاصی مانند امور مالی یا حقوقی هستید؟ این توانایی‌ها می‌توانند شما را به سوی نقش‌هایی هدایت کنند که بیش‌ترین تأثیر را داشته باشید.

میزان وقت خود را هم به دقت در نظربگیرید، زیرا بسیاری از سازمان‌های غیردولتی یا گروه‌های اجتماعی به حداقلی ازتعهد زمانی نیاز دارند. پس از بررسی این موارد، به تحقیق و بررسی سازمان‌ها، گروه‌هاو ایده‌های مختلف بپردازید و فرصت‌های فعالیت‌های داوطلبانه را کشف کنید.

‍

‍

‍