افرادی که معتقدند استعدادها را می‌توان پرورش داد و باور دارند که توانایی‌ها و هوش می‌توانند از طریق تلاش، یادگیری و پشتکار توسعه یابند، «ذهنیت رشد» دارند. آن‌ها بیش از کسانی که «ذهنیت ثابت» دارند یعنی کسانی که معتقدند استعدادها موهبت‌های ذاتی هستند، از توان رشد برخوردارند چرا که کم‌تر نگران باهوش به نظر رسیدن خود هستند و انرژی بیشتری برای یادگیری صرف می‌کنند.
در سازمان‌هایی که از طرز فکر یا «ذهنیت رشد» استقبال می‌شود، گزارش‌ها نشان‌دهنده آن است که اعضای سازمان احساس قدرت و تعهد بیشتری می‌کنند. آن‌ها همچنین حمایت سازمانی بیشتری برای نوآوری دریافت می‌کنند. در مقابل، در سازمان‌هایی که افراد عمدتاً دارای «ذهنیت ثابت» هستند، تقلب و فریب بیشتری در میان اعضا گزارش شده است، احتمالاً برای به دست آوردن رتبه اول در مسابقه‌ی استعداد.
مفهوم «ذهنیت رشد» به طور گسترده در زمینه شرکت‌های سود محور مورد مطالعه قرار گرفته و نشان داده شده است که «ذهنیت رشد» نوآوری، تاب‌آوری و عملکرد را تقویت می‌کند. با این حال، اگرچه تأثیر «ذهنیت رشد» بر سازمان‌های غیردولتی (NGOs) ممکن است به دلیل ماهیت و اهداف منحصر به فرد این سازمان‌ها متفاوت باشد، در این سازمان‌ها هم تأثیرات مثبتی دارد، از جمله تقویت نوآوری، تاب‌آوری، و افزایش روحیه همکاری در سازمان‌های غیردولتی هم مشاهده می‌شوند.
در سازمان‌های غیردولتی، «ذهنیت رشد» به تیم‌ها کمک می‌کند تا در شرایط محدودیت منابع و چالش‌های اجتماعی و سیاسی پیچیده به کار خود ادامه دهند. با این حال، برخلاف شرکت‌های سودمحور، تمرکز در سازمان‌های غیردولتی بیش‌تر بر توسعه فردی در راستای اهداف اجتماعی است تا موفقیت مالی. همچنین، وابستگی کار به حضور داوطلبان و پاسخگویی به ذینفعان متعدد می‌تواند نحوه پرورش و اثربخشی «ذهنیت رشد» را در دستیابی به اهداف سازمان تحت تاثیر قرار دهد.
از «ذهنیت رشد» بیش‌تر بدانیم
«ذهنیت رشد»، به جای تشنگی برای دریافت تایید، اشتیاق به یادگیری را پرورش می‌دهد و شیوه گذر از چالش‌ها و ناملایمات را تغییر می‌دهد. افرادی که «ذهنیت رشد» دارند، چابک‌تر، سازگارتر و انعطاف‌پذیرتر هستند زیرا از ترس به عنوان سوخت و از رشد به عنوان معیار واقعی موفقیت استفاده می‌کنند.
«ذهنیت رشد» باعث می‌شود تا خود و دیگران را قادر به بهبود ببینیم، و از چالش‌ها، خوبی‌ها را بیرون بکشیم تا با مجموعه‌های مهارت‌های جدید، سلامت عاطفی قوی‌تر و تاثیرگذاری بیش‌تر ظاهر شویم. تلاش برای دیدن چالش‌ها به عنوان فرصت‌ها در عین حال به ما امکان می‌دهد به طور تدریجی «ذهنیت رشد» را پرورش دهیم، و می‌تواند به ما کمک کند زمانی که زندگی سخت می‌گیرد، تاب‌آوری بیشتری نشان دهیم.
«ذهنیت رشد» خصوصا می‌تواند به شدت به افزایش تاب‌آوری در شرایط سیاسی دشوار، مانند زندگی در شرایط دیکتاتوری، کمک کند. این ذهنیت، مشکلات را به‌عنوان فرصت‌های رشد می‌بیند و نه موانع غیرقابل‌حل، که به افراد کمک می‌کند تا با امید و رویکردی فعالانه به مواجهه با وضعیت بپردازند. به‌علاوه، افراد با «ذهنیت رشد» شکست‌ها و ناکامی‌ها را به‌عنوان تجربیات یادگیری می‌بینند و این نگرش می‌تواند در شرایط دشوار سیاسی به آن‌ها کمک کند.
باور به اینکه مهارت‌ها و توانایی‌ها می‌توانند با تلاش و پشتکار بهبود یابند، به افراد انگیزه می‌دهد تا به تلاش‌هایشان ادامه دهند و در برابر فشارهای خارجی مقاومت کنند. حفظ امید به اینکه وضعیت می‌تواند بهبود یابد یا تلاش‌هایشان می‌توانند تفاوتی ایجاد کنند، یک ابزار قدرتمند برای تاب‌آوری است که به افراد کمک می‌کند تا به اهداف‌شان پایبند بمانند و از احساس بی‌پناهی در آن‌ها جلوگیری می‌کند. این امید می‌تواند در ایجاد جامعه‌ای متحد و حمایت‌گر نیز نقشی کلیدی ایفا کند، زیرا افراد با «ذهنیت رشد» تمایل بیشتری به همکاری با یکدیگر و حمایت از همدیگر دارند و این همبستگی می‌تواند منبع بزرگی از قدرت و تاب‌آوری باشد.
تفاوت «ذهنیت رشد» با مثبت‌اندیشی سَمی
تفاوت اساسی «ذهنیت رشد» با مثبت‌اندیشی سَمی این است که مثبت‌اندیشی سمی در حالی که وضعیت خوب نیست می‌گوید: همه چیز خوب است، ولی «ذهنیت رشد» می‌پرسد: مشکلات کجا هستند و چگونه آن‌ها را برطرف کنیم؟ هر دوی این رویکردها می‌توانند زندگی فرد را تغییر دهند، البته یکی تغییر به سمت بهتر و یکی تغییر به سمت بدتر.
«ذهنیت رشد» موقعیت ناخوشایند را تجزیه و تحلیل می‌کند و سعی می‌کند مشکل واقعی و نحوه حل آن را پیدا کند، حتی اگر این بدان معنا باشد که او در این مسیر با چالش‌ها و مشکلاتی روبرو خواهد شد.
راهنمایی کوتاه برای معلمان و والدین
«ذهنیت رشد» به کودکان کمک می‌کند تا برای یادگیری و رشد در جنبه‌های مختلف زندگی آماده باشند. تحقیقات نشان می‌دهند کودکان با «ذهنیت رشد» احتمالا بیش‌تر فعالیت‌هایی را انتخاب می‌کنند که آن‌ها را برای یادگیری چیزهای جدید به چالش می‌کشد. کودکان با «ذهنیت رشد» وقتی اشتباه می‌کنند، آن را به‌عنوان فرصتی برای یادگیری و بهتر شدن می‌بینند تا شکست. این موضوع به آن‌ها کمک می‌کند تا تاب‌آوری داشته باشند و در مدرسه و فراتر از آن در زندگی تواناتر باشند.
در اینجا چند راه برای توسعه «ذهنیت رشد» به کودکان آورده شده است:
فضایی امن و بدون قضاوت برای کودکان ایجاد کنید تا پرسش‌های خود را بپرسند و افکار خود را درباره آنچه متوجه نمی‌شوند بیان کنند. این گشودگی، کلاس درس یا خانه را به محیط یادگیری دوستانه تبدیل می‌کند که در آن اشتباه داشتن طبیعی تلقی می‌شود.
با کودکان درباره دانشمندان، هنرمندان و رهبران مشهوری صحبت کنید که با وجود عدم موفقیت در اولین تلاش تسلیم نشدند.
هنگام بحث درباره عملکرد کودک، به جای تمرکز بر نتایج عینی یا اینکه آیا کار به طور کامل انجام شده است یا خیر، تلاش و پیشرفت کودک را برجسته کنید. با نظراتی مانند «من دیدم چقدر روی آن کار کردی» یا «هر بار بهتر می‌شوی»، ارزش تلاش و رشد را پررنگ کنید.
به کودکان کمک کنید تا راهبردهایی گام به گام برای مقابله با مسائل و مشکلات ایجاد کنند. وقتی با مشکلی مواجه می‌شوند، آن‌ها را از طریق تجزیه و تحلیل اشتباه‌ها و سپس طوفان فکری (brainstorming) برای بهبود راهنمایی کنید. این فرآیند به آن‌ها می آموزند که شکست‌ها مسائلی در انتظار راه‌حل هستند.
کمک به خود و کودکان
اما چه چیزی باعث بیدار شدن «ذهنیت ثابت» در افراد می‌شود؟ تحقیقات نشان می‌دهند که ترس از شرمساری، کمبود خواب، در معرض ارزیابی عملکرد یا رقابت با دیگران قرار گرفتن همگی می‌توانند «ذهنیت ثابت» را در افراد بیدار کنند. در اینجا برخی از جملات برای تقویت «ذهنیت رشد» ذکر شده‌اند که می‌توان از آن‌ها برای خودگویی مثبت یا در گفتگو با کودک استفاده کرد. در رابطه با کودکان، باید زبانی را انتخاب کرد که متناسب با سن و علایق او باشد.
شنیدن مداوم این عبارات به کودکان و بزرگسالان کمک می‌کند نحوه تفکر خود را تغییر دهند و موفقیت را در رشد و تاب‌آوری در برابر چالش‌ها ببینند.
منابع:
